Lý do mất khẩu vị

Thay đổi khẩu vị ở người bệnh, trước tiên, có thể do chính bệnh ung thư gây ra. Khối u khi xâm lấn vùng miệng sẽ làm thay đổi vị giác. Ung thư còn làm cho bệnh nhân rơi vào tình trạng thiếu một số chất dinh dưỡng như đồng, ni-ken, vitamin A, kẽm. Ngoài ra, các hoá chất trong máu do khối u tạo ra cũng ảnh hưởng làm thay đổi khẩu vị. Bệnh nhân đang xạ trị ở vùng đầu, cổ hoặc hoá trị cũng có thể bị thay đổi khẩu vị.

Sự thay đổi vị giác khác nhau theo từng người bệnh, các triệu chứng thường được than phiền là có vị thuốc trong miệng, tăng vị đắng đối với các thức ăn như thịt bò, thịt heo, cà phê, sô-cô-la hoặc giảm vị ngọt. Khoảng 36% đến 71% bệnh nhân hoá trị bị thay đổi khẩu vị. Kháng sinh, thuốc giảm đau, và một số loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến vị giác như: carboplatin, cisplatin, cyclophosphamide, dacarbazine, doxorubicin…

Riêng trường hợp cảm nhận có vị thuốc hay vị kim loại trong miệng là do tình trạng cơ thể thiếu lượng kẽm hoặc do thừa lượng canxi hay lactate. Một số nghiên cứu cho thấy khi bổ sung kẽm vào lúc xuất hiện dấu hiệu đầu tiên của sự thay đổi vị giác, có thể cải thiện phần nào.

"Mẹo" giúp ngon miệng

Thay đổi khẩu vị ở bệnh ung thư là tình trạng tạm thời, phải mất một vài tháng để khẩu vị trở về bình thường. Tuy nhiên, đối với những phẫu thuật ở vòm họng cứng, lưỡi, họng hay xạ trị liều cao… sẽ gây tổn thương vị giác vĩnh viễn.

Chứng thay đổi khẩu vị ở bệnh nhân ung thư không thể chữa trị được nhưng có một số cách có thể giúp khắc phục: Cho thêm các mùi vị chua như chanh, giấm vào món ăn (ngoại trừ khi bệnh nhân tổn thương ở miệng lưỡi thì không thể). Cho thêm đường vào món ăn để giảm vị mặn, chua hay đắng của miệng. Nên dùng thêm các loại gia vị như các loại nước sốt, ớt bột, tỏi, bạc hà, củ hành... trong chế biến thức ăn.

Trước khi ăn nên đánh răng súc miệng bằng nước muối nhạt hoặc dung dịch sát trùng miệng; dùng nước trà hay nước gừng trước khi ăn có thể cải thiện được phần nào vị giác. Sau khi ăn có thể dùng kẹo sing-gum, bạc hà, hoặc các giọt chanh để làm sạch mùi hôi của miệng. Sự thay đổi khẩu vị do thiếu kẽm có thể được điều trị bằng cách bổ sung kẽm vào khẩu phần hoặc các viên bổ sung kẽm. Một số thực phẩm giàu kẽm như sò, ốc, cua, thịt bò, heo, trứng, các loại hạt (mè, đậu phộng), yogurt, ngũ cốc còn vỏ, nên được đưa vào khẩu phần ăn của người bệnh.

TS-BS Nguyễn Thị Minh Kiều