Một nghiên cứu mới nhất cho thấy những người đỏ mặt khi uống rượu cũng có nguy cơ mắc bệnh thực quản cao.
Khoa học gọi "hội chứng" mặt đỏ sau khi uống bia rượu là Asian flush vì phần lớn nạn nhân là người châu Á. Để hiểu nguyên nhân của hội chứng này, cần biết qua cơ chế chuyển hóa rượu trong cơ thể.
Vai trò của gen ALDH2
Rượu chứa chất ethanol. Khi vào cơ thể ethanol trải qua hai bước chuyển hóa trong gan. Bước thứ nhất, enzyme ADH chuyển hóa ethanol thành acetaldehyde. Bước thứ hai, enzyme ALDH2 chuyển hóa acetaldehyde thành acetate (axit axetat thấy trong giấm).
Trong ba hoạt chất trên, acetaldehyde độc hại nhất vì có khả năng gây đột biến DNA và ung thư, khi tích tụ trong máu sẽ gây nóng bừng, ói mửa và ở một số người thì nhịp tim nhanh lên. Acetaldehyde cũng là thủ phạm của những "dư hưởng" như nhức đầu vào buổi sáng sau khi uống rượu trong đêm trước.
Quá trình chuyển hóa từ ethanol trong rượu sang acetaldehyde chịu sự điều phối của một gen có cùng tên với enzyme là ALDH2. Gen ALDH2 có hai phiên bản là Glu (tạm viết tắt là G) và Lys (L); do đó, trong dân số có ba nhóm người với ba biến thể gen: GG, LG và LL.
Cơ thể người mang biến thể LL không có khả năng chuyển hóa acetaldehyde hữu hiệu, do đó hoạt chất này tích tụ trong cơ thể. Người mang LL khi uống rượu mặt trở nên đỏ ửng, hay ói mửa và tim đập nhanh. Biến thể LL hiện diện trong khoảng 30-40% người Đông Á (Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc). Ở Việt Nam chưa có những nghiên cứu liên quan nên chưa biết chính xác tần số người mang biến thể LL, nhưng có thể đoán cũng vào khoảng 30-40% vì tần số gen ở người Việt không khác mấy so với người Đông Á.
Người mang biến thể LG có khả năng chuyển hóa acetaldehyde tốt nên họ có tửu lượng cao hơn những người có biến thể LL. Phần lớn những người uống rượu nhiều ở Nhật và Hàn Quốc mang biến thể LG và GG.
Và... ung thư thực quản
Ung thư thực quản phổ biến ở châu Á hơn phương Tây, là một bệnh nguy hiểm vì khoảng 2/3 bệnh nhân tử vong trong vòng 5 năm sau khi chẩn đoán. Nhiều nghiên cứu trong thời gian qua cho thấy uống rượu càng nhiều nguy cơ ung thư càng tăng theo cấp số nhân.
Nguy cơ ung thư tùy thuộc biến thể gen. Đối với những người uống rượu, người mang biến thể LL có nguy cơ ung thư cao hơn người mang biến thể LG và GG. Tuy nhiên, vì hay bị ói mửa và nóng bừng nên người mang LL thường không uống nhiều rượu. Do đó, ung thư thực quản lại hay thấy ở những người mang LG và GG. Thật vậy, nghiên cứu ở Nhật cho thấy 60-70% trường hợp ung thư thực quản là do biến thể LG!
Nếu bị đỏ mặt khi uống rượu, hãy cẩn trọng!
Ở nước ta, lạm dụng rượu bia đã và đang trở thành một vấn nạn y tế công cộng với quy mô tầm quốc gia. Chi phí y tế liên quan đến rượu chiếm một phần lớn ngân sách gia đình và quốc gia.
Những nghiên cứu mới nhất vừa trình bày trên đây cung cấp cho chúng ta một phương pháp đơn giản để ngừa bệnh. Nếu người uống rượu mà mặt biến thành màu đỏ ửng, đó chính là tín hiệu cho biết người đó mang trong người biến thể LL của gen ALDH2, và nếu tiếp tục uống rượu dù ở liều lượng trung bình (200-400 mg ethanol mỗi tuần) thì nguy cơ ung thư thực quản rất cao. Biện pháp phòng bệnh tốt nhất cho những người này là hạn chế tửu lượng càng thấp càng tốt, hay nhất là bỏ rượu.
Những người uống rượu nhưng mặt không chuyển màu rất có thể mang biến thể LG và GG (60-70% trong cộng đồng), tửu lượng có thể cao, do đó nguy cơ ung thư thực quản vẫn tăng. Biện pháp phòng là giữ liều lượng rượu ở mức trung bình và thấp (dưới 400 mg ethanol/tuần) để giảm nguy cơ ung thư thực quản. Theo ước tính, nếu những người mang biến thể LG và GG giảm tửu lượng xuống dưới 200 mg ethanol/tuần thì số ca ung thư thực quản sẽ giảm khoảng 50%.
TS NGUYỄN VĂN TUẤN (Úc)
